Bajki terapeutyczne jako narzędzie wsparcia emocjonalnego

Co to są bajki terapeutyczne?

Są to opowiadania wypełnione treściami edukacyjno-terapeutycznymi, adresowane do dzieci, ale nie tylko. Ich głównym celem jest budowanie zasobów osobistych w postaci umiejętności radzenia sobie ze stresem, emocjami czy trudnymi sytuacjami życiowymi, gromadzenia wiedzy o świecie, uczenia się umiejętności i nabywania cech na przykład: odporności psychicznej.

Bajki terapeutyczne wykorzystują elementy metafory, symboliki i alegorii, aby w sposób atrakcyjny i przystępny dla dziecka/pacjenta, poruszać trudne tematy, sytuacje i problemy. Bohaterami bajek mogą być bohaterowie znani dziecku lub całkiem nowi, zwierzęta, postacie bajkowe, które doświadczają podobnych trudności jak dziecko słuchające bajki. Dzięki temu dziecko może identyfikować się z bohaterem i przeżywać jego przygody, przepracować emocjonalnie daną sytuację w bezpieczny sposób.

Bajki terapeutyczne mogą być wykorzystywane w pracy terapeutycznej z dziećmi przez psychologów, pedagogów, logopedów, ale także przez rodziców i opiekunów. Mogą być pomocne w następujących sytuacjach:

• radzenie sobie z trudnymi emocjami, takimi jak złość, lęk, smutek, zazdrość
• oswajanie trudnych sytuacji życiowych, takich jak pierwszy dzień w przedszkolu, trudne relacje z rówieśnikami, rozwód rodziców, choroba, śmierć bliskiej osoby
• rozwój umiejętności społecznych, takich jak współpraca, empatia, asertywność
• budowanie poczucia własnej wartości i pewności siebie.

Bajki terapeutyczne mogą być czytane dziecku przez rodzica lub opiekuna. Ważnym elementem terapii poprzez czytanie bajek jest, aby w trakcie słuchania dziecko mogło zadawać pytania i dzielić się swoimi przemyśleniami. Oto kilka przykładów bajek terapeutycznych:

• „Leńku, leniuchu” – bajka o leniu, który uczy się, że warto pracować i pomagać innym.
• „Przyjaciele z lasu” – bajka o grupie zwierząt, które uczą się współpracy i tolerancji.
• „Kasia i jej zły humor” – bajka o dziewczynce, która uczy się, jak radzić sobie ze złością.

Bajki terapeutyczne to skuteczny sposób na pomoc dzieciom w trudnych sytuacjach. Mogą one wspierać rozwój dziecka, pomagać mu radzić sobie z emocjami i trudnymi sytuacjami życiowymi, a także budować jego poczucie własnej wartości i pewności siebie.

Jak napisać bajkę terapeutyczną? Przewodnik dla psychologów i pedagogów.

Bajki te są zazwyczaj skonstruowane w taki sposób, aby główny bohater przeżywał podobne doświadczenia jak dziecko, z którym pracuje terapeuta. W trakcie bajki bohater uczy się, jak radzić sobie z problemem, a dziecko może identyfikować się z nim i czerpać wsparcie z jego doświadczeń.

Aby napisać bajkę terapeutyczną, należy wziąć pod uwagę następujące elementy:

• Główny bohater – bohater bajki powinien być podobny do dziecka, z którym pracuje terapeuta. Powinien mieć podobne zainteresowania, marzenia i problemy. Dzięki temu dziecko będzie mogło się z nim utożsamiać i lepiej zrozumieć, jak radzić sobie z trudnościami.
• Problem – problem, z którym boryka się bohater, powinien być podobny do problemu, z którym terapeuta chce pracować. Dzięki temu dziecko będzie mogło zobaczyć, że nie jest w tej sytuacji samo i że można sobie z tym poradzić. Przejdzie przez daną sytuację w bezpiecznym otoczeniu.
• Rozwiązanie problemu – opowieść powinna zakończyć się pozytywnie. Bohater powinien znaleźć sposób na rozwiązanie problemu i pokonać trudności. Dzięki temu dziecko może uwierzyć, że i ono może to zrobić.  W przypadku starszych dzieci lub młodzieży oczywiście bajka może być dostosowana do rodzaju terapii i zawierać zakończenie podobne do rzeczywistego, tak aby zaakceptować stan z jakim chcemy pracować.

Oto przykładowa struktura bajki terapeutycznej:

• Wstęp. Przedstawienie głównego bohatera i jego problemu lub sytuacji.
• Rozwój akcji. W rozwoju akcji bohater uczy się, jak radzić sobie z problemem.
• Zakończenie. Bohater na tym etapie pokonuje problem i osiąga pożądany stan emocji, myśli itp.

Przykładowa struktura bajki terapeutycznej:

… Ta bajka terapeutyczna opowiada o dziewczynce, która przeprowadziła się do nowego miasta i zaczęła się obawiać się, że jak pójdzie do nowej szkoły, to będzie czuła się obco. Dzięki pomocy starej kobiety, dziewczynka nauczyła się, jak radzić sobie ze swoim strachem i szczęśliwie żyć w nowym miejscu.

Bajki terapeutyczne mogą być wykorzystywane w różnych celach. Mogą pomagać dzieciom w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi, takimi jak lęk, smutek, złość czy nieśmiałość. Mogą również pomagać dzieciom w rozwijaniu takich umiejętności, jak asertywność, radzenie sobie ze stresem czy rozwiązywanie problemów w kontakcie z rówieśnikami.

Zamiast pisać bajki terapeutyczne od początku, posługując się naszą aplikacją możesz stworzyć taką bajkę terapeutyczną w kilku krokach. Zakładając profil, możesz stworzyć swoją bazę tekstów do pracy z dzieckiem.

Duża ilość materiałów pomoże Ci urozmaicić terapię i dostosować za każdym razem materiał do pracy z konkretnym stanem emocjonalnym lub problemem.

Tworzenie bajek terapeutycznych: scenariusze i przykłady dla psychologów

Określenie problemów emocjonalnych:

• Identyfikacja trudności dziecka (np. lęki nocne, separacyjne, strach przed szkołą).

Personalizacja historii:

• Wybór bohatera: Postać, z którą dziecko może się identyfikować (np. odważny królik, nieśmiała myszka).
• Wybór miejsca akcji: Bezpieczne i znane dziecku środowisko (np. przytulny domek, znane przedszkole).
• Wybór tematu: Wprowadzenie trudności, z którą bohater się mierzy (np. strach przed ciemnością).

Przykłady wykorzystania

• Lęki nocne

Bohater: „Odważny królik Leo”
Miejsce: Nocny Las
Temat: Strach przed ciemnością
Wykorzystanie: Czytanie bajki przed snem, rozmowa o lękach i wspólne poszukiwanie rozwiązań.

• Lęki Separacyjne:

Bohater: „Myszka Mela”
Miejsce: Dom
Temat: Samotność, lęk separacyjny
Wykorzystanie: Czytanie bajki rano przed rozstaniem, omówienie uczuć dziecka i ćwiczenie technik radzenia sobie z separacją.

• Strach przed szkołą:

Bohater: „Smok Szymon”
Miejsce: Nowa szkoła
Temat: Strach przed nowym środowiskiem
Wykorzystanie: Czytanie bajki przed rozpoczęciem roku szkolnego, dyskusja o oczekiwaniach i obawach, przygotowanie do pierwszego dnia.

Psycholog może dostosować każdą historię do indywidualnych potrzeb dziecka, dodając elementy specyficzne dla jego doświadczeń i emocji, co zwiększa efektywność terapeutyczną bajki.

Bajkoterapia a bajki terapeutyczne

Bajkoterapia i bajki terapeutyczne to dwa pojęcia, które są ze sobą ściśle powiązane. Bajkoterapia to metoda, której głównym założeniem jest dobre zrozumienie dziecka oraz jego problemu. Stosowana jest w terapii pedagogicznej i psychoterapii dzieci i dorosłych. Podczas zajęć terapeuta z pomocą bajki dostarcza pozytywnych wzorców zachowań oraz wiedzę, dzięki którym dziecko poznaje różne sposoby działania i myślenia. W trakcie bajkoterapii można stosować bajki relaksacyjne, psychoedukacyjne oraz terapeutyczne.

Bajki terapeutyczne stymulują do innego sposobu myślenia, dzięki któremu trudne, wzbudzające lęk sytuacje są odczuwane przez dziecko w zupełnie inny sposób. Podstawową funkcją tych bajek jest obniżanie lęku u dziecka, danie poczucie zrozumienia i akceptacji. Warto zaznaczyć, że bajki terapeutyczne nie są zarezerwowane wyłącznie dla terapeuty. Może je stosować w sposób umiejętny również rodzic lub opiekun dziecka. Nasz przewodnik wyjaśnia, na co zwrócić uwagę przy tworzeniu bajki przeznaczonej do terapii.

Bajki terapeutyczne wspierają trudny proces dorastania, pomagając dzieciom w radzeniu sobie z emocjami. Należy jednak pamiętać o tym, aby dobrze rozpoznać problem dziecka, tak aby dobrze dopasować treść bajki lub opowiadania .

Bajki terapeutyczne o emocjach

Bajki terapeutyczne o emocjach są doskonałym sposobem na to, aby dzieci mogły identyfikować i wyrażać swoje uczucia w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku. Rozwijają inteligencję emocjonalną,  pomagają dzieciom zrozumieć, że emocje są normalne i że każdy ich doświadcza. Uczą dzieci rozpoznawania różnych emocji, nazywania ich i wyrażania w bezpieczny sposób. Bajki przedstawiają dzieciom zdrowe sposoby radzenia sobie z trudnymi emocjami, takimi jak złość, smutek i strach. Uczą dzieci, jak stosować techniki relaksacyjne, jak rozwiązywać problemy i jak prosić o pomoc, mogą stać się drogowskazem w labiryncie emocji młodego człowieka.

Bajki terapeutyczne w formie tradycyjnych książek, a bajki terapeutyczne na platformie imaginestories.pl

 W Polsce istnieje kilku autorów książek z terapeutycznymi bajkami. Niektórzy z nich to:

• Maria Molicka – psycholog, psychoterapeutka, autorka wielu książek dla dzieci i młodzieży, w tym serii „Bajki terapeutyczne”. Jej bajki poruszają takie tematy jak: strach, lęk, nieśmiałość, poczucie własnej wartości, przyjaźń, rodzina, śmierć.
• Aleksandra Srokowska-Ziółkowska – autorka książek dla dzieci, „Nie musisz być grzeczny, czyli bajki przynoszące ulgę”. Motywem przewodnim jest godność osobista małego człowieka.
• Elżbieta Zubrzycka – pedagog, autorka książek dla dzieci i młodzieży, w tym serii „Bajki o rodzinie”. Jej bajki pomagają dzieciom zrozumieć i oswoić się z trudnymi wydarzeniami w życiu rodzinnym, takimi jak narodziny rodzeństwa, rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby.

Biorąc pod uwagę potrzeby różnego rodzaju specjalistów oraz ilości pacjentów korzystających z ich pomocy, materiałów do pracy jest znacząco za mało. Wychodząc naprzeciw ich potrzebom, opracowaliśmy naszą platformę imaginestories.pl.

Z uwagi na powszechnie znane ryzyko popełnienia błędu przez AI, zaleca się, aby przed przekazaniem takiej bajki dzieciom, dokładnie ją przeczytać, aby wykluczyć błędy i stwierdzić, czy są w nich treści nie nadające się do czytania przez dziecko. Dotyczy to także wszystkich innych bajek/opowiadań tworzonych w Imagine Stories takich jak np. bajek na dobranoc.

Każda bajka może zostać wyeksportowana do programu Word, gdzie można dokonać niezbędnych poprawek. W przygotowaniu jest także funkcja edycji tekstu bezpośrednio w konfiguratorze.. Należy pamiętać, że odpowiedzialność za proces tworzenia oraz ostateczną treść oraz decyzję przekazania treści dziecku, jest zawsze po stronie osoby dorosłej.